Het Centraal Joods Overleg (CJO) heeft een beoordeling gemaakt van de verkiezingsprogramma’s en het stemgedrag van de partijen die momenteel in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn. Daarbij is gekeken naar hun standpunten en stemgedrag op de thema’s antisemitisme, het bevorderen van Joods leven, de herinnering aan de Holocaust en standpunten over Israël.
Puntensysteem
Bij de beoordeling hanteerde het CJO een puntensysteem. Positieve passages in verkiezingsprogramma’s leverden partijen vijf punten op, terwijl negatieve uitspraken vijf punten aftrek betekenden. Voor stemgedrag bij moties gold een lichter wegingskader:
- Bij moties tegen antisemitisme of voor Joods leven kregen partijen één punt voor een voorstem en min één punt voor een tegenstem.
- Bij moties tegen Israël gold het omgekeerde: een tegenstem leverde één punt op, een voorstem min één punt.
Bij het bepalen van een standpunt in een verkiezingsprogramma kunnen partijen zich veel meer zelfstandig uitspreken en hun standpunten vrij formuleren; vandaar dat hier vijf punten worden gegeven. Terwijl het stemmen over moties kan worden beïnvloed door coalitieafspraken, politieke context en actuele gebeurtenissen.
Hoewel het CJO zich primair richt op de belangen van de Joodse gemeenschap in Nederland, is in de analyse ook gekeken naar Israël. Dat komt doordat in de afgelopen Kamerperiode ongeveer 200 moties over Israël zijn ingediend – onevenredig veel, en het onderwerp ook veel aandacht krijgt in verkiezingsprogramma’s.
Van felblauw naar donkerrood
In de visualisatie worden de partijen gerangschikt op basis van hun totaalscore. De partij met de meeste positieve punten staat links in felblauw weergegeven; partijen met een negatieve score staan rechts, van lichtrood tot donkerrood bij de laagste waardering.
Veel aandacht
In de relatief korte zittingstermijn die de Tweede Kamer heeft gehad, twee jaar sinds de vorige verkiezingen in november 2023, heeft de Tweede Kamer verhoudingsgewijs veel aandacht besteed aan de onderwerpen Joods leven, antisemitisme, de herinnering aan de Holocaust en daarnaast ook aan Israel. Die aandacht vinden we ook in de verkiezingsprogramma’s terug. Anders dan bij andere Tweede Kamerverkiezingen heeft vrijwel iedere partij ervoor gekozen relatief veel ruimte op te nemen om zich uit te spreken over de vier door het CJO beoordeelde onderwerpen. Terwijl door verschillende oorzaken, waaronder de Gaza-oorlog en de Maccabi Tel Aviv-pogrom in Amsterdam, ook de Tweede Kamer zich veel bezighield met de onderwerpen waar het CJO hen op heeft beoordeeld.
