In Den Haag staat een monumentale, 18e-eeuwse synagoge. Op het voorplein ervan staan twee enorme bomen waarvan er één monumentaal is. Deze boom wordt periodiek in opdracht van de gemeente gecontroleerd en er komt een snoeiadvies. De synagoge maakte hiervoor een afspraak met één van de deskundigen die de boom beoordeelde, die bracht offerte uit, de deal werd gesloten en de ondernemer zou met een paar collega’s de werkzaamheden uitvoeren. Drie dagen voor het uitvoeren van de werkzaamheden werd een e-mail ontvangen “Helaas moet ik u informeren dat we het werk niet uit zullen voeren. Mijn collega’s geven aan, vanwege de verschrikkelijke situatie in Gaza, nu niet te willen werken voor een joodse instelling.”
Teamexcursie geannuleerd
Staat het voorval op zichzelf? Nee. Twee weken geleden kreeg de synagoge in Enschede ook al een annulering binnen. Ditmaal van een teamexcursie van de Belastingdienst van het kantoor in het nabijgelegen Almelo. De bedoeling was de synagoge te bezoeken op 16 september maar dit gaat niet door, met in de schriftelijke afzegging een verwijzing naar het geannuleerde optreden van artiest Douwe Bob bij het Joodse sportevenement Jom Havoetbal in Amsterdam, enige weken geleden.
Niet iets kleins
Medewerkers van een overheidsinstantie of die in worden gehuurd op voorspraak van een overheidsinstantie besluiten niet bij Joden op bezoek te komen of voor Joden te willen werken. Overheden hanteren gedragscodes. Ondanks dat durft men te zeggen: jij bent Joods en dus gaan we met jou geen relatie aan. Zelfs voor iets kleins als een teamuitje of het snoeien van een boom. Maar het is niet iets kleins wat hier gebeurt.
Ruimte
7 oktober, de Maccabi Tel Aviv-pogrom in Amsterdam, de dramatische stijging van geregistreerde antisemitische incidenten en pogingen tot politieke, culturele en wetenschappelijke uitsluiting veroorzaken bij veel Joden een gevoel van marginalisering. Joden zijn, al meer dan 400 jaar, burgers van dit land, net als hun buren en collega’s levend met dezelfde uitdagingen, aspiraties en zorgen. Maar anders dan de meesten van hun buren of collega’s koesteren Joden nog een zorg, en dat is de zorg om de ruimte die er nog zal zijn voor hun persoonlijke, Joodse, identiteit. Die ruimte is de afgelopen twee jaar drastisch verkleind.
Gemarginaliseerd
De synagoge in Enschede kreeg bericht dat het bezoek niet doorgaat, de synagoge in Den Haag dat het snoeiwerk niet zal worden uitgevoerd. Zo wordt de Joodse gemeenschap gemarginaliseerd. De enige Joodse scholen staan in Amsterdam. Te ver om dagelijks naar toe te reizen voor een kind uit Almelo, Hengelo, Enschede of Haaksbergen, uit Den Haag, Rijswijk, Delft of Zoetermeer. Dus moeten Joodse kinderen in Twente of in Haaglanden hun Joodse identiteit verbergen en hun schooltijd maar uitzitten. Wat deze kinderen en hun ouders wordt aangedaan zou voor medewerkers van de Belastingdienst en hoveniers die werken in opdracht van de gemeentelijke overheid juist alle reden moeten zijn om nu, als een statement, te besluiten de synagoge te bezoeken en de opdracht voor bomen-snoeien op de binnenplaats van de synagoge aan te nemen. Maar nee, ze geven hun Joodse regiobewoners het gevoel in de kou te staan, ze willen er niet mee worden geassocieerd. Precies zoals het Joodse kind ervaart dat op school zit in Almelo, Enschede, Den Haag of Zoetermeer of in al die andere plaatsen in ons land.
Liever geen toenadering
Georganiseerd Joodse leven vindt plaats in een soort gated community. Joodse scholen, synagogen en andere gebouwen worden beveiligd. Onze activiteiten, variërend van synagogediensten, tot onderwijs en jeugdbijeenkomsten, konden al niet plaatsvinden zonder bewaking. Zalen houden hun deuren gesloten voor het beleggen van onze bijeenkomsten. Een dansfeest, een cabaretavond, een symposium, het kost de grootste moeite om nog een zaaleigenaar te vinden die bereid is om onze activiteit te hosten. En dan is het nu zo ver dat men niet meer bij ons op bezoek wenst te komen of onze bomen wil komen snoeien. Men kiest liever geen toenadering tot een Joodse instelling. De marginalisering zet onverminderd door.
Uithoeken
Maar laat niemand denken dat er ook maar één gerechtvaardigde reden is om zich van ons af te keren, ons uit te sluiten en te marginaliseren. Het Centraal Joods Overleg dat is opgericht om de belangen van de Joodse gemeenschap bij de overheid en in de samenleving te behartigen, zal niet toelaten dat we weg worden gemarginaliseerd, dat onze synagogen, onze instellingen en leden van onze gemeenschap het onmogelijk wordt gemaakt om voluit onderdeel te zijn van de Nederlandse samenleving. Iedereen die denkt dat wij kunnen worden verdreven naar de uithoeken van de maatschappij roepen we ter verantwoording, ieder kantoor van de Belastingdienst, iedere hovenier, iedere school, iedere universiteit, ieder poppodium, ieder theater. Wij staan voor mensen waarvan het enige ‘vergrijp’ is dat zij Joods zijn.
