Stichting Nederlands Kunstbezit (SNK)
Duizenden kunstvoorwerpen zijn in de Tweede Wereldoorlog in Duitsland terechtgekomen, hetzij door verkoop, hetzij door roof of confiscatie. Na de oorlog heeft de Stichting Nederlands Kunstbezit (SNK) namens de Nederlandse Staat een deel van de teruggehaalde kunstvoorwerpen aan de rechtmatige eigenaren teruggegeven. Desondanks bevond een aantal kunstwerken zich nog steeds onder beheer van het Rijk. Dit vormt de Nederlands Kunstbezitcollectie (NK-collectie).
Herkomst Gezocht
De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen gaf in oktober 1997 de Commissie Ekkart opdracht een proefonderzoek naar de herkomst van een selectie van kunstvoorwerpen uit deze NK-collectie te doen.
Daarna is in opdracht van diezelfde commissie en onder organisatorische verantwoordelijkheid van de Inspectie Cultuurbezit op 1 september 1998 het projectbureau Herkomst Gezocht opgericht met een belangrijke taak: het onderzoek naar de oorspronkelijke eigenaren van de kunstvoorwerpen uit de NK-collectie, voor zover dat, ruim 50 jaar na het einde van de oorlog, nog mogelijk was.
Onderzoek Museale Verwervingen vanaf 1933
De Nederlandse musea werden in 2009 door de Museumvereniging gevraagd de herkomstgeschiedenis van hun collecties te onderzoeken. Het doel was te komen tot een inventarisatie van voorwerpen, waarvan de herkomstgeschiedenis verwijst naar roof, confiscatie, gedwongen verkoop of naar andere verdachte omstandigheden die hebben plaatsgevonden vanaf 1933 tot en met het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het onderzoek Museale Verwervingen vanaf 1933 richt zich uitsluitend op kunstvoorwerpen en joodse rituele objecten in de Nederlandse musea. Het onderzoek is een vervolg op het museumonderzoek Museale Verwervingen 1940-1948, dat de Nederlandse Museumvereniging in 1998-1999 door haar leden liet uitvoeren. De kunstwerken waarover het vermoeden bestaat dat deze tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn geroofd, onder dwang zijn verkocht of onrechtmatig zijn verhandeld zijn gepubliceerd op www.musealeverwervingen.nl
Oorspronkelijke eigenaar
Indien aannemelijk is dat een kunstwerk door roof, confiscatie of gedwongen verkoop uit de collectie van de oorspronkelijke eigenaar is geraakt, tracht het museum in contact te treden met familieleden of erfgenamen van de oorspronkelijke eigenaar en met hen tot een goede oplossing te komen. Als de erfgenamen een claim willen leggen op het kunstwerk, dan kunnen musea en erfgenamen gezamenlijk besluiten de zaak aan de Restitutiecommissie voor te leggen voor bindend advies. Betreft het een voorwerp in Rijksbezit, dan kunnen familieleden of erfgenamen van de oorspronkelijke eigenaar een schriftelijk verzoek tot restitutie indienen bij de Minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW).
De Restitutiecommissie, een onafhankelijke adviescommissie, werd in 2002 door de Nederlandse regering ingesteld ten behoeve van een onafhankelijke beoordeling van aanspraken op kunstvoorwerpen die als direct gevolg van het naziregime, onvrijwillig waren verloren.
